Του Ιωάννη Μ. Τσακιρίδη, Μουσικολόγου ΠΕ 16.02
Οι Απαρχές
Η φιλαρμονική του Σκουφά λειτούργησε για πρώτη φορά το έτος 1898 με πρώτο αρχιμουσικό τον Νικόλαο Παναγόπουλο, καταγόμενο από το Ναύπλιο. Τα μέλη που απάρτιζαν την φιλαρμονική ήταν φιλόμουσοι κάτοικοι της Άρτας που αφιέρωναν τον ελεύθερο χρόνο τους στην θεία τέχνη της μουσικής. Τα πρώτα χρόνια ήταν δύσκολα καθώς ο Σύλλογος ήταν νεοσύστατος και δεν υπήρχαν πολλές οικονομικές δυνατότητες, όμως παρόλο αυτά η μεγάλη δίψα των αρτινών για την ίδρυση φιλαρμονικής κατάφερε να βρει ανταπόκριση. Αρχικά για να λειτουργήσει η φιλαρμονική χρειαζόταν μουσικά όργανα, επειδή όμως δεν υπήρχαν αρκετοί πόροι από την πλευρά του Συλλόγου έγινε έρανος και με την βοήθεια του Δήμου και του τότε μητροπολίτη Γεννάδιου παραγγέλθηκαν μουσικά όργανα μέσω του Γενικού Γραμματέα του ‘’Παρνασσού’’ Μιχ. Λάμπρου από τον μουσικό οίκο Μίλλερ της Βιέννης. Ο ενθουσιασμός ήταν τόσο μεγάλος που τα υπάρχοντα μουσικά όργανα δεν επαρκούσαν για την πληθώρα των μικρών και μεγάλων αρτινών που έτρεχαν να μάθουν μουσική. Τελικά, η πρώτη εμφάνιση της φιλαρμονικής θα πραγματοποιηθεί στις 21 Μαΐου του 1899 σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Ο ενθουσιασμός των κατοίκων ήταν τόσο μεγάλος που πολλοί από αυτούς δώρισαν χρήματα καθώς και προσωπικά τους αντικείμενα για να στηρίξουν την φιλαρμονική. Μάλιστα ήταν τόση μεγάλη η αγάπη τους που σε κάθε δοκιμή της φιλαρμονικής συνωστιζόταν πλήθος κόσμου για να ακούσει μουσική.
Περίοδος πρώτη 1896-1912
Εκείνη την περίοδο η φιλαρμονική του Σκουφά αποκτά αποδοχή και κύρος καθώς μετέχει σε πληθώρα εκδηλώσεων με συμπαραστάτη το φιλόμουσο κοινό της Άρτας. Οι παραστάσεις που έδινε η φιλαρμονική ήταν συχνές, δύο φορές την εβδομάδα κάθε Τετάρτη και Κυριακή σε πλατείες της Άρτας. Τα έργα που παιζόταν από την φιλαρμονική ήταν στο μεγάλο μέρος τους συνθέσεις από μεγάλους δυτικούς μουσουργούς όπως, ο Beethoven, o Mozart αλλά και Ελλήνων συνθετών όπως, ο Νικ. Μάτζαρος, Παύλος Καρρέρης, Σπύρος Σαμάρας κ.α
Περίοδος δεύτερη 1924-1941
Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η φιλαρμονική του Σκουφά σταμάτησε την λειτουργία της εξ αιτίας των πολεμικών γεγονότων που έλαβαν χώρα. Οι βαλκανικοί πόλεμοι του 1912 καθώς και η μικρασιατική εκστρατεία εμπόδισε τον Σύλλογο να αναπτύξει περαιτέρω την δραστηριότητά του. Στις αρχές του 1924 η φιλαρμονική ήταν ανύπαρκτη και η μόνη περιουσία της ήταν λίγα έπιπλα και τα μουσικά όργανα που αγοράστηκαν το 1898. Ο Σύλλογος, ωστόσο προσπάθησε να διατηρήσει τη φιλαρμονική και έτσι τα μαθήματα ξαναρχίζουν. Αρχιμουσικός προσλαμβάνεται ο εκ Καρδίτσης Δημήτριος Παπαϊωάννου, ο οποίος πριν έρθει στην φιλαρμονική του Σκουφά διατέλεσε αρχιμουσικός στην φιλαρμονική του Αιγίου και η φιλαρμονική αρχίζει να ξαναζωντανεύει. Οι πρώτοι μήνες ήταν δύσκολοι, η αγάπη όμως των αρτινών έκανε την φιλαρμονική να ανθίσει και έτσι σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα υπήρξε πάλι ένα ενεργό μουσικό σύνολο, το οποίο λάμβανε μέρος σε πολλές κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Η δράση της φιλαρμονικής τα χρόνια του μεσοπολέμου, ίσως είναι η πιο αξιόλογη και θαυμαστή από όλες. Φοξ-τροτ, ταγκό, βαλς, οπερέτες του Νικου Χατζηαποστόλου και του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, σερενάτες του Νικ. Κόκκινου, μαζούρκες και πόλκες είναι ένα μικρό μέρος του ρεπερτορίου που έπαιζε τότε η φιλαρμονική. Αυτό ο ζωντανός μουσικός οργανισμός, πρωτοστατούσε σχεδόν σε κάθε πολιτιστική και κοινωνική δραστηριότητα της Άρτας. Χοροεσπερίδες, γλέντια, γάμοι, συνεστιάσεις καθώς και θεατρικές παραστάσεις πάντα με την συμβολή της φιλαρμονικής. Επίσης, αυτή την περίοδο η οικονομική και λειτουργική ανάπτυξη της φιλαρμονικής είναι ραγδαία. Γίνονται έρανοι και πολλές δωρεές. Ο Δήμος δίνει επιχορηγία 14.000 δρχ και αργότερα 25.000 δρχ. Επίσης, ο Γ. Καζατζής προσφέρει στο Σύλλογο άτοκο δάνειο 4.000 δρχ. Με αυτή τη οικονομική δυνατότητα καταφέρνει η φιλαρμονική να αγοράσει καινούργια όργανα και στολές. Τα όργανα προμηθεύτηκαν από το εργοστάσιο Rotrh-Peliti του Μιλάνου και οι στολές από τον Βόλο.
Τα χρόνια της γερμανικής κατοχής, η φιλαρμονική του «ΣΚΟΥΦΑ» θα διανύσει μια περίοδο ένδειας και μαρασμού. Το 1943 διακόπτονται οι δραστηριότητες της φιλαρμονικής, ύστερα από γερμανική διαταγή. Η τότε δημοτική αρχή βλέποντας την καταστροφή κάνει την φιλαρμονική του Σκουφά Δημοτική στις 27-07-1943, η οποία όμως παραμένει σε ανενεργία μέχρι το τέλος της Κατοχής. Ωστόσο, ο μαέστρος της φιλαρμονικής Δημήτριος Παπαϊωάννου, ο οποίος εκείνο το διάστημα βρίσκεται στην Άρτα παραδίδει μαθήματα μουσικής κατ’ οίκον ανιδιοτελώς!
Περίοδος τρίτη 1941-1954
Με την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων από την Άρτα τον Οκτώβρη του 1944 και με απόφαση το 1945 από το Πρωτοδικείο Άρτας αναγνωρίζεται η επανίδρυση του Συλλόγου. Ο Σύλλογος προσπαθεί να ανορθώσει και έτσι επισκευάζει το κτήριο όπου στεγάζεται η φιλαρμονική και προσλαμβάνει νέο αρχιμουσικό. Παρόλο, όμως τις οικονομικές δυσκολίες στις 12-02-1949 αποφασίζεται από το Σύλλογο η κατασκευή νέων στολών. Επίσης, το 1951 με νέο Διοικητικό Συμβούλιο παραγγέλνονται 25 νέα μουσικά όργανα από το εργοστάσιο Romeo Orsi του Μιλάνου. Μεγάλη όμως είναι και η συμβολή των παλαιότερων μελών της φιλαρμονικής, τα οποία σπεύδουν να βοηθήσουν και να οργανώσουν ξανά το σύνολο αφιερώνοντας ατελείωτες ώρες για πρόβες και πολλές φορές παραμερίζοντας τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις.
Το 1954 ύστερα από μεγάλη αντιπαράθεση των μουσικών με το Συμβούλιο του Σκουφά φεύγουν τα περισσότερα μέλη της φιλαρμονικής. Οι μουσικοί που έφυγαν από την φιλαρμονική του Σκουφά δημιούργησαν δική τους φιλαρμονική με την επωνυμία ‘’Ορφέας’’ και με αρχιμουσικό τον Δημήτριο Παπαιωάννου, ο οποίος παλαιότερα ήταν και στον Σκουφά. Μάλιστα, αγόρασαν και μουσικά όργανα, τα οποία πλήρωσαν οι ίδιοι τους. Ο Σκουφάς όσο είχε την φιλαρμονική έπαιρνε πολλά χρήματα από τα δημόσια θεάματα (10 %) με αποτέλεσμα όταν σταμάτησε η λειτουργία της να χάσει πολλά χρήματα. Γι’ αυτό τον λόγο έφερε τον αρχιμουσικό Κ. Κοσμά, ο οποίος διακρινόταν για τις αυστηρές αρχές και το ήθος του και έφτιαξε μια φιλαρμονική εκ του μηδενός. Η λειτουργία του Ορφέα κράτησε 2 χρόνια και έπειτα διαλύθηκε ύστερα από παρεμβάσεις του Συλλόγου και έτσι κάποια παλιά μέλη επέστρεψαν ξανά στην φιλαρμονική του Σκουφά.
Παρτιτούρα που έπαιζαν οι μουσικοί της φιλαρμονικής το 1910
Αρχείο Μ/Φ Συλλόγου «ΣΚΟΥΦΑΣ» Άρτας 1896 ©
Αρτινό εμβατήριο «Ο Άραχθος»
Αρχείο Μ/Φ Συλλόγου «ΣΚΟΥΦΑΣ» Άρτας 1896 ©
