Η Βασιλαρχόντισσα είναι ένα γνωστό, παραδοσιακό ηπειρώτικο τραγούδι. Αυτό που δεν είναι σε πολλούς γνωστό είναι το ποια είναι η ιστορία του και τελικά ποια είναι η Βασιλαρχόντισσα.
Πρόκειται για την ανιψιά του μεγάλου ηπειρώτη ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ, κόρη του Νικολάου Ευδοκία από το Μέτσοβο. Γνωστή και ως Ευδοκία Τζωαννοπούλου λόγω του ονόματος του συζύγου της. Η Ευδοκία λοιπόν απήχθη τον Ιούλιο του 1884 από τις ληστοσυμμορίες του Βαγγέλη Τόκου και του Θύμιου Γάκη.
Αφού την απήγαγαν, οι ληστές έφυγαν προς το δάσος της Βάλια Κάλντα ζητώντας χρυσάφι για λύτρα ώστε να την αφήσουν. Χρήματα τα οποία πήραν, καθώς αμέσως ο θείος της, Νικόλαος Αβέρωφ όταν ενημερώθηκε έδωσε τις 7.000 λίρες που ζητούσαν. Η Ευδοκία όταν την απήγαγαν ήταν μόλις 17 ετών.
Μια πολύ ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια γράφει στο βιβλίο του Ηπειρώτες Εθνικοί Ευεργέτες, ο Αναστάσιος Παπασταύρος: «Ο Γάκης συνελήφθη 10 χρόνια αργότερα, κατόπιν προδοσίας, και δικάστηκε στα Γιάννενα σε ισόβια δεσμά. Η μαρτυρία της Βασιλαρχόντισσας Ευδοκίας, την οποία ο λήσταρχος προστάτεψε κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας της, στάθηκε ικανή για να μην καταδικαστεί σε θάνατο. Μετά την απόδοση χάριτος ο Γάκης κατέφευγε στο Πασπαλί της Μικράς Ασίας, όπου παντρεύτηκε την Ευαγγελία, κόρη του εκεί Δημάρχου Παναγιώτη Κλάρα. Κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία βοήθησε με όλες του τις δυνάμεις τον Ελληνικό Στρατό, οργανώνοντας “ιδίοις έξοδοις” παραστρατιωτικό σώμα εθελοντών.»
Η Ευδοκία ή αλλιώς Βασιλαρχόντισσα όπως την θέλει η λαϊκή μούσα, μετά το θάνατό της και με τη διαθήκη της έγινε ευεργέτιδα. Το πιο μεγάλο μέρος της περιουσίας της το κληροδότησε στο Ορφανοτροφείο Γεώργιου Σταύρου, στην αποκατάσταση άπορων κοριτσιών του Μετσόβου αλλά και σε άλλα ιδρύματα που είχαν ανάγκη.
ΠΗΓΗ: https://ipeirotika.gr/
