Πρόσφατα κοινοποιήθηκε στο Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Γονέων και Κηδεμόνων Περιφέρειας Ηπείρου, επιστολή των εκπαιδευτικών του ΚΠΕ Πραμάντων προς τον Υπουργό Παιδείας με θέμα την «Οργάνωση και λειτουργία των ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Ελλάδας». Την επιστολή αυτή την προσυπογράψαμε ως Ομοσπονδία (παρά τις επιμέρους διαφορετικές προσεγγίσεις), θεωρώντας απόλυτα δίκαια τα αιτήματα των εκπαιδευτικών.
Ωστόσο θα θέλαμε να θέσουμε ορισμένα ζητήματα σχετικά με τη λειτουργία των ΚΠΕ.
Ο θεσμός των ΚΠΕ λειτουργεί από το 1993 με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας το οποίο έχει την αρμοδιότητα στελέχωσης και χρηματοδότησής τους. Όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας δημιουργήθηκαν σε συνεργασία με τους Δήμους, κτηριακές υποδομές και πραγματοποιήθηκαν άπειρα προγράμματα που αποσκοπούσαν στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης μαθητών και πολιτών μέσα από την ανάδειξη του περιβαλλοντικού πλούτου της περιοχής εμβέλειάς τους αλλά και των περιβαλλοντικώνπροβλημάτων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Πανελλαδικά είναι ιδρυμένα 58 ΚΠΕ εκ των οποίων τα 6 βρίσκονται στην Ήπειρο: Αράχθου Άρτας, Ζηρού Φιλιππιάδας, Κόνιτσας, Πραμάντων και Φιλιατών. Τα συγκεκριμένα ΚΠΕ βρίσκονται σε περιοχές μοναδικής φυσικής ομορφιάς που συμβάλλουν στο να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με τη φυσική μας κληρονομιά και τους μηχανισμούς λειτουργίας των οικοσυστημάτων, οι οποίοι διασφαλίζουν την περιβαλλοντική ισορροπία και τη βιωσιμότητα, γεγονός τεράστιας σημασίας. Επιπλέον οι μαθητές – τα παιδιά μας - μέσα από τις επισκέψεις στα ΚΠΕ και τα προγράμματα που πραγματοποιούνται εκεί, βρίσκουν διέξοδο αναψυχής και εναλλακτικούς τρόπους μάθησης, που τόσο πολύ τα έχουν ανάγκη.
Κι ενώ η λειτουργία των ΚΠΕ θεωρείται εξαιρετικά σημαντική από το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας και οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Παιδείας εξαίρουν τη σημασία τους, στο δια ταύτα ακολουθείται μια τακτική υποβάθμισης και απαξίωσής τους με κύριο μοχλό την υποχρηματοδότηση και υποστελέχωσή τους. Έτσι σήμερα το ΚΠΕ Αράχθου βρίσκεται σε αναστολή λειτουργίας ενώ τα υπόλοιπα είναι εγκαταλειμμένα στην τύχη τους από την πολιτεία, χωρίς προσωπικό, χωρίς έστω κάποιους ελάχιστους οικονομικούς πόρους και χωρίς θεσμική υποστήριξη. Το ότι καταφέρνουν και λειτουργούν σήμερα, οφείλεται στην αυταπάρνηση των ελάχιστων εκπαιδευτικών που έχουν απομείνει σε αυτά και τα στηρίζουν. Οι εκπαιδευτικοί των ΚΠΕ αδυνατούν (για τους προαναφερόμενους λόγους) να ικανοποιήσουν το σύνολο των αιτημάτων των σχολείων της χώρας για συμμετοχή στα εκπαιδευτικά και επιμορφωτικά τους προγράμματα, τις δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε συνεργασία με πανεπιστήμια και άλλους φορείς. Η τελευταία προκήρυξη στελέχωσής των ΚΠΕ διενεργήθηκε το 2011 και έκτοτε, με πρόφαση την οικονομική κρίση, έμειναν με ελάχιστο ή καθόλου προσωπικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι φέτος, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η εγκύκλιος του Υπουργείου για τις επισκέψεις σε ΚΠΕ αναφέρει ότι «δεν προβλέπεται κάλυψη δαπανών φιλοξενίας στο Τεχνικό Δελτίο του Έργου» καθώς δεν υπάρχει ενεργό ΕΣΠΑ σε αυτή τη φάση για τα ΚΠΕ και υπογραμμίζει ότι «οι εκπαιδευτικές και επιμορφωτικές δράσεις πραγματοποιούνται χωρίς Δαπάνη για το Δημόσιο». Παρά την πρόβλεψη της νομοθεσίας για χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό μέσω επιχορήγησης προς τους τοπικούς Δήμους ειδικού κονδυλίου (ο νόμος 4823/2021, άρθρο 19, παράγραφος 7, αναφέρει ότι οι λειτουργικές δαπάνες των ΚΕΠΕΑ καλύπτονται από ευρωπαϊκά προγράμματα ή από τους δήμους, «οι οποίοι επιχορηγούνται με πιστώσεις που εγγράφονται για τον σκοπό αυτόν στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων»), οι Δήμοι δεν έχουν λάβει καμία απολύτως κρατική επιχορήγηση μέχρι στιγμής για τη λειτουργία των ΚΠΕ και πολλοί από αυτούς καλύπτουν κάποια από τα λειτουργικά έξοδα των ΚΠΕ με δικά τους κονδύλια. Αποτέλεσμα της υφιστάμενης κατάστασης είναι, η κάλυψη των λειτουργικών εξόδων των ΚΠΕ να βαρύνει τους εκπαιδευτικούς που υπηρετούν σε αυτά και τους Δημότες των Δήμων μέσω των ανταποδοτικών τελών.
Τέλος, οι λιγοστοί εναπομείναντες εκπαιδευτικοί που υπηρετούν στα ΚΠΕ, είναι υποχρεωμένοι να καλύπτουν όλο το φάσμα της λειτουργίας τους, όπως, δημιουργία και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού, γραμματειακή υποστήριξη, καθαριότητα, υποστήριξη και ενημέρωση της ιστοσελίδας, διοργάνωση σεμιναρίων και ημερίδων, έρευνα, δημοσιεύσεις και πολλά άλλα.
Με βάση τα παραπάνω απαιτούμε:
Αποκλειστικά κρατική χρηματοδότηση της λειτουργίας των ΚΠΕ. Καμία δραστηριότητά τους να μην υπάγεται στην ανταποδοτική τους χρηματοδότηση μέσω Δήμων, όπως πχ γίνεται μέχρι σήμερα με τα τριήμερα περιβαλλοντικά σεμινάρια στα οποία παίρνουν μέρος εκπαιδευτικοί από όλη την Ελλάδα.
Άμεση στελέχωση με όλο το απαραίτητο εκπαιδευτικό (4-6 εκπαιδευτικοί, ανάλογα με τηνεπισκεψιμότητα), τεχνικό (Γραμματειακή υποστήριξη, πληροφορική, συντηρητές κ.ά.) και βοηθητικό (καθαριότητα, φύλαξη κ.ά.) προσωπικό με μόνιμη σχέση εργασίας.
Κάλυψη του συνόλου του κόστους των περιβαλλοντικών προγραμμάτων που πραγματοποιούνται στα ΚΠΕ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Καμιά επιβάρυνση των γονέων για την πραγματοποίηση επισκέψεων και δράσεων (πχ μεταφορά μαθητών, υλικά, διανυκτερεύσεις κλπ) Σήμερα, οι γονείς εκτός από τα έξοδα μετακίνησης των μαθητών καλύπτουν με ποσά καθόλου ευκαταφρόνητα και μέρος του κόστους των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Αλλαγή του προσανατολισμού και του εκπαιδευτικού περιεχομένου των προγραμμάτων των ΚΠΕ, καθώς μέσω της «αειφορίας», προωθούνται αντιεπιστημονικές -αντιδραστικές αντιλήψεις (στις ποίες η ίδια η ζωή έχει δώσει απαντήσεις), ότι το κυνήγι του μέγιστου επιχειρηματικού κέρδους, μπορεί να συμβαδίσει με την προστασία του περιβάλλοντος και τις σύγχρονες ανάγκες του ανθρώπου.
Πρόσφατα κοινοποιήθηκε στο Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Γονέων και Κηδεμόνων Περιφέρειας Ηπείρου, επιστολή των εκπαιδευτικών του ΚΠΕ Πραμάντων προς τον Υπουργό Παιδείας με θέμα την «Οργάνωση και λειτουργία των ΚΠΕ/ΚΕΠΕΑ Ελλάδας». Την επιστολή αυτή την προσυπογράψαμε ως Ομοσπονδία (παρά τις επιμέρους διαφορετικές προσεγγίσεις), θεωρώντας απόλυτα δίκαια τα αιτήματα των εκπαιδευτικών.
Ωστόσο θα θέλαμε να θέσουμε ορισμένα ζητήματα σχετικά με τη λειτουργία των ΚΠΕ.
Ο θεσμός των ΚΠΕ λειτουργεί από το 1993 με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας το οποίο έχει την αρμοδιότητα στελέχωσης και χρηματοδότησής τους. Όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας δημιουργήθηκαν σε συνεργασία με τους Δήμους, κτηριακές υποδομές και πραγματοποιήθηκαν άπειρα προγράμματα που αποσκοπούσαν στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης μαθητών και πολιτών μέσα από την ανάδειξη του περιβαλλοντικού πλούτου της περιοχής εμβέλειάς τους αλλά και των περιβαλλοντικώνπροβλημάτων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Πανελλαδικά είναι ιδρυμένα 58 ΚΠΕ εκ των οποίων τα 6 βρίσκονται στην Ήπειρο: Αράχθου Άρτας, Ζηρού Φιλιππιάδας, Κόνιτσας, Πραμάντων και Φιλιατών. Τα συγκεκριμένα ΚΠΕ βρίσκονται σε περιοχές μοναδικής φυσικής ομορφιάς που συμβάλλουν στο να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με τη φυσική μας κληρονομιά και τους μηχανισμούς λειτουργίας των οικοσυστημάτων, οι οποίοι διασφαλίζουν την περιβαλλοντική ισορροπία και τη βιωσιμότητα, γεγονός τεράστιας σημασίας. Επιπλέον οι μαθητές – τα παιδιά μας - μέσα από τις επισκέψεις στα ΚΠΕ και τα προγράμματα που πραγματοποιούνται εκεί, βρίσκουν διέξοδο αναψυχής και εναλλακτικούς τρόπους μάθησης, που τόσο πολύ τα έχουν ανάγκη.
Κι ενώ η λειτουργία των ΚΠΕ θεωρείται εξαιρετικά σημαντική από το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας και οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες του Υπουργείου Παιδείας εξαίρουν τη σημασία τους, στο δια ταύτα ακολουθείται μια τακτική υποβάθμισης και απαξίωσής τους με κύριο μοχλό την υποχρηματοδότηση και υποστελέχωσή τους. Έτσι σήμερα το ΚΠΕ Αράχθου βρίσκεται σε αναστολή λειτουργίας ενώ τα υπόλοιπα είναι εγκαταλειμμένα στην τύχη τους από την πολιτεία, χωρίς προσωπικό, χωρίς έστω κάποιους ελάχιστους οικονομικούς πόρους και χωρίς θεσμική υποστήριξη. Το ότι καταφέρνουν και λειτουργούν σήμερα, οφείλεται στην αυταπάρνηση των ελάχιστων εκπαιδευτικών που έχουν απομείνει σε αυτά και τα στηρίζουν. Οι εκπαιδευτικοί των ΚΠΕ αδυνατούν (για τους προαναφερόμενους λόγους) να ικανοποιήσουν το σύνολο των αιτημάτων των σχολείων της χώρας για συμμετοχή στα εκπαιδευτικά και επιμορφωτικά τους προγράμματα, τις δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε συνεργασία με πανεπιστήμια και άλλους φορείς. Η τελευταία προκήρυξη στελέχωσής των ΚΠΕ διενεργήθηκε το 2011 και έκτοτε, με πρόφαση την οικονομική κρίση, έμειναν με ελάχιστο ή καθόλου προσωπικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι φέτος, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, η εγκύκλιος του Υπουργείου για τις επισκέψεις σε ΚΠΕ αναφέρει ότι «δεν προβλέπεται κάλυψη δαπανών φιλοξενίας στο Τεχνικό Δελτίο του Έργου» καθώς δεν υπάρχει ενεργό ΕΣΠΑ σε αυτή τη φάση για τα ΚΠΕ και υπογραμμίζει ότι «οι εκπαιδευτικές και επιμορφωτικές δράσεις πραγματοποιούνται χωρίς Δαπάνη για το Δημόσιο». Παρά την πρόβλεψη της νομοθεσίας για χρηματοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό μέσω επιχορήγησης προς τους τοπικούς Δήμους ειδικού κονδυλίου (ο νόμος 4823/2021, άρθρο 19, παράγραφος 7, αναφέρει ότι οι λειτουργικές δαπάνες των ΚΕΠΕΑ καλύπτονται από ευρωπαϊκά προγράμματα ή από τους δήμους, «οι οποίοι επιχορηγούνται με πιστώσεις που εγγράφονται για τον σκοπό αυτόν στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων»), οι Δήμοι δεν έχουν λάβει καμία απολύτως κρατική επιχορήγηση μέχρι στιγμής για τη λειτουργία των ΚΠΕ και πολλοί από αυτούς καλύπτουν κάποια από τα λειτουργικά έξοδα των ΚΠΕ με δικά τους κονδύλια. Αποτέλεσμα της υφιστάμενης κατάστασης είναι, η κάλυψη των λειτουργικών εξόδων των ΚΠΕ να βαρύνει τους εκπαιδευτικούς που υπηρετούν σε αυτά και τους Δημότες των Δήμων μέσω των ανταποδοτικών τελών.
Τέλος, οι λιγοστοί εναπομείναντες εκπαιδευτικοί που υπηρετούν στα ΚΠΕ, είναι υποχρεωμένοι να καλύπτουν όλο το φάσμα της λειτουργίας τους, όπως, δημιουργία και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού, γραμματειακή υποστήριξη, καθαριότητα, υποστήριξη και ενημέρωση της ιστοσελίδας, διοργάνωση σεμιναρίων και ημερίδων, έρευνα, δημοσιεύσεις και πολλά άλλα.
Με βάση τα παραπάνω απαιτούμε:
Αποκλειστικά κρατική χρηματοδότηση της λειτουργίας των ΚΠΕ. Καμία δραστηριότητά τους να μην υπάγεται στην ανταποδοτική τους χρηματοδότηση μέσω Δήμων, όπως πχ γίνεται μέχρι σήμερα με τα τριήμερα περιβαλλοντικά σεμινάρια στα οποία παίρνουν μέρος εκπαιδευτικοί από όλη την Ελλάδα.
Άμεση στελέχωση με όλο το απαραίτητο εκπαιδευτικό (4-6 εκπαιδευτικοί, ανάλογα με τηνεπισκεψιμότητα), τεχνικό (Γραμματειακή υποστήριξη, πληροφορική, συντηρητές κ.ά.) και βοηθητικό (καθαριότητα, φύλαξη κ.ά.) προσωπικό με μόνιμη σχέση εργασίας.
Κάλυψη του συνόλου του κόστους των περιβαλλοντικών προγραμμάτων που πραγματοποιούνται στα ΚΠΕ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Καμιά επιβάρυνση των γονέων για την πραγματοποίηση επισκέψεων και δράσεων (πχ μεταφορά μαθητών, υλικά, διανυκτερεύσεις κλπ) Σήμερα, οι γονείς εκτός από τα έξοδα μετακίνησης των μαθητών καλύπτουν με ποσά καθόλου ευκαταφρόνητα και μέρος του κόστους των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Αλλαγή του προσανατολισμού και του εκπαιδευτικού περιεχομένου των προγραμμάτων των ΚΠΕ, καθώς μέσω της «αειφορίας», προωθούνται αντιεπιστημονικές -αντιδραστικές αντιλήψεις (στις ποίες η ίδια η ζωή έχει δώσει απαντήσεις), ότι το κυνήγι του μέγιστου επιχειρηματικού κέρδους, μπορεί να συμβαδίσει με την προστασία του περιβάλλοντος και τις σύγχρονες ανάγκες του ανθρώπου.
