Η μυθολογία της Αρχαίας Ελλάδας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το ζωικό βασίλειο. Οι μύθοι για την αρχαία Αμβρακία έχουν επίσης συχνά αναφορές σε ζώα. Υπήρξε λοιπόν διαμάχη ανάμεσα σε τρεις θεούς σχετικά με το ποιος θα είναι ο προστάτης της πόλης. Ο Απόλλων, η Άρτεμις και ο Ηρακλής διεκδικούσαν την πόλη. Ο Ηρακλής χτύπησε με το ρόπαλό του ένα βράχο και αμέσως ξεπήδησε ιαματικό νερό. Τα «Λουτρά του Ηρακλέους», που ήταν πολύ γνωστά στην αρχαιότητα, βρίσκονται εκεί που είναι σήμερα τα Ιαματικά Λουτρά του Χανοπούλου. Ισχυρίστηκε ότι είναι ο γενάρχης όλων των Κορινθίων, οι οποίοι ίδρυσαν την Αμβρακία.
Ο Απόλλωνας υποστήριξε ότι η πόλη πήρε το όνομά της από την Αμβρακία, την κόρη του Μελανέα, ο οποίος ήταν γιός του. Υπό τις οδηγίες του ξεσήκωσε το λαό της πόλης εναντίον του τυράννου Φάλαικου. Έφερε ξανά την τάξη, τη δικαιοσύνη και την ισότητα ανάμεσα στους πολίτες. Έκτοτε τον τιμούσαν, ως «Σωτήρα». Στον Πύθιο Απόλλωνα Σωτήρα είναι αφιερωμένος ο μεγάλος ναός που ερείπιά του σώζονται ακόμη και σήμερα κοντά στην πλατεία Κιλκίς της Άρτας.
Η Άρτεμις από την πλευρά της, υπενθύμισε στον Κραγαλέα, ότι την εποχή που ήταν τύραννος ο Φάλαικος και είχε πάει για κυνήγι, εκείνη ήταν που έστειλε ένα μικρό λιοντάρι μπροστά του. Ο Φάλαικος το πήρε στα χέρια του και τότε η μάνα του μικρού λιονταριού, για να προφυλάξει το παιδί της, όρμησε στον τύραννο και τον σκότωσε. Έτσι απελευθερώθηκε η πόλη από την τυραννία και ακολούθησε μια από τις πιο άξιες και μακροχρόνιες δημοκρατίες. Οι Αμβρακιώτες για να τιμήσουν τη θεά, κατασκεύασαν χάλκινο άγαλμα και την λάτρευαν ως «Αγροτέρα», δηλαδή θεά της άγριας φύσης.
Ο σοφός γέροντας Κραγαλέας ήταν παρών στη διαμάχη, ως κριτής. Αυτός τελικά έδωσε την πόλη στον Ηρακλή. Ο Απόλλωνας στεναχωρήθηκε τόσο πολύ μετά την απόρριψή του, που άγγιξε τον Κραγαλέα και τον έκανε βράχο. Σε εκείνο το σημείο ακόμη και σήμερα στο δρόμο προς το χωριό Αμμότοπος, υπάρχει ο παρόμοιος μύθος της Μπάμπως. Ο βράχος μοιάζει με ανθρώπινο προφίλ.
Ως συνέχεια όλων αυτών το λιοντάρι λατρευόταν στην Αρχαία Αμβρακία. Λέγεται μάλιστα ότι ένα από τα πολλά αγάλματα, που λεηλάτησε ο Φούλβιος μετά την παράδοση της πόλης στους Ρωμαίους, ήταν και ένα τεράστιο λιοντάρι.
της Σοφίας Εξάρχου, συμβολαιογράφου
