Όταν οι μνήμες παίρνουν σάρκα και οστά κι όταν η αρχαιολογία και η ιστορία συναντάει την τέχνη το αποτέλεσμα είναι ένα βιβλίο ,σαν το «Αμβρακία –Η πόλη και τα μνημεία της», που εξέδωσε πρόσφατα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας.
Ένα συναρπαστικό ταξίδι στον χρόνο.
Πρωτόγνωρες συγκινήσεις και μοναδικές εμπειρίες φέρει αυτό το δίγλωσσο βιβλίο.
Ξεφυλλίζοντας το συλλογικό λεύκωμα «Αμβρακία –Η πόλη και τα μνημεία της», νιώθουμε να αγγίζουμε την άκρη του νήματος της ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή μας, ερχόμαστε σε επαφή με τους πρώτους κατοίκους ,του 800 ή 700 π.Χ. που ζήσανε στην Αμβρακία =Αμπρακία=η πετρώδης ακτή (ρακία) που χτυπιέται αμπί (από εδώ κι από εκεί), πριν την έλευση των Κορινθίων, αυτή την ιδιαίτερα σημαντική ελληνική πόλη της αρχαιότητας, χαιρόμαστε τη μεγάλη και σπάνια συλλογή αγγείων και ειδωλίων, βιώνουμε στιγμές ύψιστης αισθητικής απόλαυσης μπροστά στην ταφική λεωφόρο, στον τρόπο ταφής των νεκρών και στο Πολυάνδριο της οδού Κομμένου , θαυμάζουμε πολύτιμα χρυσά και χάλκινα αντικείμενα, νιώθουμε δέος μπροστά στα όπλα των Αμβρακιωτών, θαυμάζουμε το ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα, ανασυνθέτουμε την κοινωνική και πολιτική ζωή της Αμβρακίας, ανακαλύπτουμε τη θαυμάσια χάλκινη τεφροδόχο υδρία των αρχαϊκών χρόνων και τη χρυσή δανάκη με παράσταση Πήγασου, ενώ ανακαλύπτουμε έναν ολόκληρο κόσμο ονομάτων σκύβοντας πάνω στις πήλινες πινακίδες , στις επιτύμβιες στήλες, στα ψηφίσματα και στις επιγραφές , που συνδέονται με ανθρωπονύμια των κατοίκων της αρχαίας Αμβρακίας (ένα σημαντικό γλωσσικό θησαυρό) , μένουμε έκπληκτοι από τα βοτσαλωτά δάπεδα με παραστάσεις φτερωτών ερωτιδέων, κύκνων και δελφινιών και τέλος μένουμε έκθαμβοι από τον ερυθρόμορφο κρατήρα με παράσταση τον Απόλλωνα κιθαρωδό(Απόλλων ,Σωτήρα Πύθιο-Κύρια Θεότητα και Προστάτης της Αμβρακίας) και την κεφαλή ειδωλίου του Απόλλωνα Αγυιεύ. Άμετρο σεβασμό για την ανθρώπινη διάνοια μας προκαλεί ο γεωμετρικός πολεοδομικός σχεδιασμός της Αμβρακίας και το άρτιο σύστημα αποχέτευσης.
Βλέπουμε εμείς οι σύγχρονοι κάτοικοι καταγραμμένα τα χνάρια και τα αποτυπώματα, που κάθε γενιά άφησε πάνω στα αρχέγονα τοπία της περιοχής μας. Ο πλούτος και η ομορφιά των σπάνιων ευρημάτων που έχουν ανακαλυφθεί εντυπωσιάζουν. Πρόκειται για μια εξαιρετική ξενάγηση από τους συγγραφείς –αρχαιολόγους και μηχανικούς και μια νοερή κατάδυση στο τόσο μακρινό παρελθόν.
Υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο στην Άρτα που δεν το συναντάς εύκολα σε άλλο μέρος της Ηπείρου. Είναι όλο αυτό το φορτίο του μύθου και της ιστορίας , που κουβαλά αυτός ο τόπος σε συνδυασμό με τον ίδιο το χώρο. Το να ανακαλύψεις και να αποκαλύψεις την ιστορία ενός τόπου είναι μέρος της αναζήτησης της ταυτότητας. Η μόνη μας περιουσία και ένα μέρος της προσπάθειάς μας σχετίζεται με το πώς διαχειρίζεται κανείς τη μνήμη. Είμαστε νοσταλγοί του παρελθόντος. Είμαστε το παρελθόν μας. Η μνήμη είναι η περιουσία μας…
Κάτω από τη σύγχρονη Άρτα , βρίσκεται κρυμμένος ένας ολόκληρος κόσμος .Θαμμένος και προστατευόμενος εκεί για τρεις περίπου χιλιετίες ,που έρχεται σήμερα στο φως από την αρχαιολογική σκαπάνη, για να διηγηθεί την ιστορία εκείνων, που έζησαν σε τούτα τα χώματα 2.800 χρόνια πριν από εμάς. Κι όσο πιο βαθιά σκάβεις, τόσο πιο βαθιά εισχωρείς στο παρελθόν. Κι έτσι συμπληρώνεται το συνταρακτικό παζλ της Ιστορίας , έτσι συμπληρώνονται τα πολύτιμα κομμάτια που λείπουν από το συγκλονιστικό παλίμψηστο των θαμμένων πολιτισμών, τα σκονισμένα θραύσματα των οποίων μας πληροφορούν για τη ζωή, τα ήθη και έθιμα, τα εργαλεία, την καθημερινότητα , τη λατρεία των θεών , τις αγωνίες και τα όνειρα των μακρινών μας προγόνων, των Αμβρακιωτών.
Ο χρόνος τρέχει αφήνοντας τα ίχνη του στον τόπο. Και ο τόπος, αλληλένδετος με τους ανθρώπους που τον έζησαν στο παρελθόν, τον κατοικούν σήμερα , αλλά θα συνεχίζουν να ζουν σε αυτόν και στο μέλλον.
Η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων κ.Βαρβάρα Παπαδοπούλου έχει μετατρέψει ,μαζί με το επιτελείο της, τις ανασκαφές στο Δυτικό Νεκροταφείο ( με τους 500 σκελετούς), στο Μικρό Θέατρο, στο Μεγάλο Θέατρο, στο Ναό του Απόλλωνα , στο Πρυτανείο, στο Μεσαιωνικό Κάστρο κ.α. , σε ανοιχτό πάρκο προς το κοινό. Όλα θα γίνουν οικείος χώρος. Ένας ονειρικός περίπατος ανάμεσα σε υπέροχα ερείπια. Μια ποιητική διαδρομή περιήγησης , που αναφέρεται στον τόπο και τους ανθρώπους ,που τον κατοίκησαν. Γιατί τόπος δίχως τους ανθρώπους παύει να είναι τόπος.
Το βιβλίο αυτό είναι ένα συναρπαστικό αφήγημα για το ιστορικό πλαίσιο και την εποχή , τον τόπο, τον κόσμο της αρχαίας Αμβρακίας , της Βυζαντινής και Οθωμανικής Άρτας, τους ναούς, τα ανάκτορα, τα φρούρια, τις οχυρώσεις, τις κατοικίες, τα νεκροταφεία , τους δρόμους, τις άμαξες, τη διατροφή, τις ασθένειες, την τέχνη, αλλά και την καθημερινότητα της ζωής των ανθρώπων.
Η έκδοση υποστηρίζεται από 170 φωτογραφίες, κυρίως του φωτογράφου-κινηματογραφιστή Βασίλη Γκανιάτσα , που αναδεικνύουν τα υψηλής αισθητικής ευρήματα και τους αρχαιολογικούς χώρους.
Συγγραφείς του βιβλίου είναι : Βαρβάρα Παπαδοπούλου, Ανθή Αγγέλη (Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Πρεβέζης), Μαρία Νιάρου, Βασίλης Καπόπουλος, Αναστασία Χατζάρα, Νίκη Παπακωνσταντίνου, Στυλιανός Τζιράκης, Αθηνά-Αντωνία Μπουζάκη και Ιωάννης Παπαλέξης.
Συλλογικό έργο, Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού –Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας 2015 σελ. 155
του Κώστα Τραχανά
